Veendam is een gemeente in Noord-Nederland in de provincie Groningen. Ambtelijk is de gemeente samen met buurgemeente Pekela gefuseerd. De ambtelijke organisatie heet De Kompanjie. De gemeente kreeg haar huidige grenzen in 1969 toen een deel van de voormalige gemeente Wildervank bij Veendam werd gevoegd.
De gemeente Veendam omvat ook de volgende plaatsen: Bareveld, Borgercompagnie (deels), Kibbelgaarn, Korte Akkers, Numero Dertien, Ommelanderwijk, Tripscompagnie (deels), Veendam, Westerdiepsterdallen, Wildervank, Wildervanksterdallen, Zuidwending.
Geschiedenis
Kerkdorpen
In 1655 wordt het kerspel (= kerkdorp) boven Muntendam afgescheiden van Zuidbroek en Muntendam. Het nieuwe kerkdorp komt Veendam en Wildervank te heten. In 1687 wordt de kerk van Veendam gebouwd. In 1702 worden Veendam en Wildervank zelfstandige kerspels. Veendam gaat bij die gelegenheid strijken met het wapen, dat zijn betekenis eerder aan de geschiedenis van Wildervank ontleent dan aan die van Veendam. Door de gemeentelijke herindeling komt de gemeente Wildervank op 1 januari 1969 te vervallen. Gelijktijdig worden delen van Wildervank gesplitst tot de nieuwe gemeenten Veendam en Stadskanaal.
Veenkoloniën en bebouwingsstructuur
Veendam heeft in het gebied van de Groninger Veenkoloniën altijd een bijzondere plaats ingenomen. De geschiedenis is 350 jaar geleden begonnen met turfafgravingen. Veendam heeft voor een deel de typische veenkoloniale lintstructuur, behalve in de buurt van het centrum. Die structuur is veroorzaakt door de aanwezigheid van het riviertje de Oude AE, waardoor het parallel lopende Ooster- en Westerdiep in noordelijke richting van elkaar moesten wijken. Hieraan dankt Veendam de vorkstructuur, waartussen komvorming kon ontstaan. Daardoor kreeg Veendam een echt centrum in plaats van een langgerekt bebouwingslint. Het centrum wordt gekenmerkt door ruimte, groen en waterpartijen (Parkstad Veendam). Dit bijzondere karakter heeft van oudsher aantrekkingskracht uitgeoefend op de bewoners.
Kustvaart en agrarische industrie
Uit de oorspronkelijke turfvaart ontstond in de loop der tijden een zo belangrijke kustvaart, dat Lloyds verzekeringen haar eerste kantoor op het vaste land van Europa oprichtte in Veendam. Na de vervening werd de grond gebruikt voor landbouw. Uit die landbouw kwam een belangrijke agrarische industrie voort. De huidige aardappelmeel- en derivatenindustrie is daarvan afgeleid. In de tweede helft van de 19e eeuw verliezen de scheepvaart en de scheepsbouw zoveel betekenis dat werd overgeschakeld op onder andere metaalverwerkende industrie.
Industriële gemeente
De gemeente Veendam is een industriële gemeente, waarbij een belangrijk deel van de industrie georiënteerd is op de landbouwproductenverwerkende bedrijven. We treffen talloze bedrijven aan die zich rond dit thema hebben ontwikkeld tot veelal internationale concerns. Zo worden in Veendam vele duizenden containers per jaar overgeslagen op één van de grootste inland-containerterminals van Nederland. De provincie Groningen heeft Veendam een regionale functie toebedeeld voor kantoorvestigingen.
