Inhoud

Winterswijk is een gemeente in het meest oostelijke deel van de regio Achterhoek in de Nederlandse provincie Gelderland.

Het inwonertal van de gemeente is al jaren min of meer constant. In 1850 telde de toenmalige gemeente Winterswijk, met een oppervlakte van 138 km², 7595 inwoners.

De gemeente Winterswijk ligt in het oosten van de Gelderse Achterhoek en grenst voor een groot deel aan Duitsland. De gemeente heeft een groot aantal buitengebieden, die worden gevormd door negen buurtschappen die allemaal tot de gemeente Winterswijk behoren. Met de klok mee zijn dit achtereenvolgens: Meddo (1.448 inw.), Huppel (414 inw.), Henxel (268 inw.), Ratum (354 inw.), Brinkheurne (272 inw.), Kotten (798 inw.), Woold (861 inw.), Miste (675 inw.) en Corle (281 inw.) Meddo kent als enige van de buurtschappen een dorpskern met diverse voorzieningen.

In het najaar van 1939 kwam bij de plaatselijke politie een melding binnen dat in de buurtschap Woold behorende tot de gemeente Winterswijk personen hadden gezien dat vanaf Duits gebied een of meerdere vliegtuigen over Nederlands grondgebied vlogen, en zich verdacht gedroegen. De politie ging op onderzoek uit, maar vond natuurlijk niets omdat het zeer waarschijnlijk verkenningstoestellen van de Luftwaffe geweest waren, die na hun verkenning waren teruggekeerd naar hun basis. Wat voor de Duitsers interessant zal zijn geweest, is vermoedelijk de staat van de verdedigingsobjecten nabij de grens. Dit waren onder andere de tankvallen in de buurtschap Kotten, en verdere toestanden betreffende de verkenningsbataljons die een waarnemende taak hadden om het achterland in te lichten bij naderende Duitse acties. Dit grenswachtbataljon lag in het Feestgebouw in Kotten en had tot taak om het grensgedeelte tussen Eibergen en Dinxperlo te bewaken. Reeds voor de Duitse inval stemde bij verkiezingen tussen de 15 en 20 % van de Winterswijkers, met name boeren en kleine middenstanders op de NSB. Dit wordt verklaard door enerzijds de grote aanhang van de rechtse en antisocialistische vereniging Landbouw en Maatschappij met Willem Pieter Cornelis Bos, een veearts als sterk charismatische voorman, en anderzijds het hoge percentage onkerkelijkheid, waardoor banden met traditionele confessionele of socialistische partijen zwakker waren. In Winterswijk en omgeving doken velen onder en was het verzet actief. Ook hadden pro-Duitse boeren Joodse onderduikers. Al in de vooroorlogse jaren arriveerden in de grensgemeente Winterswijk vele Joodse en politieke vluchtelingen. De gereformeerde verzetsvrouw Helena Kuipers-Rietberg, Tante Riek, die in Ravensbrück het leven liet, is een begrip. Na de Tankslag in het Woold werd Winterswijk bevrijd op 31 maart 1945.

De omgeving van Winterswijk staat bekend om zijn coulisselandschap en de steengroeve met zijn fossiele resten. Het Juratijdperk Lias komt bij Winterswijk in enkele beekbeddingen aan de oppervlakte. De omgeving van Winterswijk werd daarom in 2005 door de Nederlandse overheid uitgeroepen tot het Nationaal Landschap Winterswijk, een gebied van totaal bijna 22.000 hectare groot.

Aan het eind van het Tertiair (ongeveer 1 miljoen jaar geleden) stond vrijwel geheel Nederland en ook België tot aan de Ardennen onder water. Samen met Zuid-Limburg bleef ook Winterswijk boven water. Maar ook Winterswijk lag ooit onder zeeniveau. Op 3 mei 1922 werd bij boringen rond Winterswijk onder andere steenzout aangetroffen.