Inhoud

Ridderkerk is een plaats, heerlijkheid en gemeente in de Nederlandse provincie Zuid-Holland op het eiland IJsselmonde (een klein gedeelte ligt op het subeiland de Zwijndrechtse Waard). De gemeente telt 45.135 inwoners en heeft een oppervlakte van 25,32 km². Het dorp Ridderkerk zelf heeft ongeveer 27.000 inwoners. De gemeente is een van de BAR-gemeenten en behoort tot de Stadsregio Rotterdam en de Metropoolregio Rotterdam-Den Haag. Bij Ridderkerk ligt een druk verkeersknooppunt 'Ridderster' van de Rijkswegen A15 en A16. In Ridderkerk ligt ook Rijksweg A38 de kortste snelweg (1,5 km) van Nederland. De weg werd aangelegd in 1980 en loopt van knooppunt Ridderkerk (A16/ A15) naar Ridderkerk.

De naam Ridderkerk is afkomstig van Riederkercke gelegen in de Riederwaard, waarbij ried verwijst naar het oudnederfrankische woord voor riet.

Volgens een onbekende sage zou de naam echter als volgt zijn ontstaan: vlak nadat Sint-Joris in 1222 heilig werd verklaard, werd door een aantal ridders een kerk gesticht uit zijn naam in het gebied waar nu Ridderkerk ligt.

De naam Ridderkerk (Riederkercke) komt voor het eerst voor in een bericht van Hertog Hendrik IV van Brabant, waar sprake is van Riede, gelegen aan de Merwede. De Merwede heet nu de Maas. Waarschijnlijk is het gebied in de 12e eeuw voor het eerst bedijkt. In 1277 droeg Diederik van Alkemade het land, met de kerk in leen, op aan Graaf Floris V, wiens opvolgers meermalen een pastoor aanstelden (patronaatsrecht) in het ambacht Riede in de Riederwaard.

In de 14e eeuw had deze waard veel te lijden van overstromingen en tussen 1373 en 1375 moest de schaarse bevolking zich terugtrekken op de zuidelijke waterkeringen daar de Riederwaard onder water kwam te staan.

In 1404 kwam het herstel van de Molendijk gereed en was de Oud-Reijerwaard herwonnen. Een dijkdoorbraak tijdens de Sint-Elisabethsvloed (1421) werd direct hersteld.

19 december 1427 werd Ridderkerk een ambachtsheerlijkheid en de eerste ambachtsheer is Ridder Roeland van Uitkerke, heer van Uitkerke en Gouverneur van Holland. Hij kreeg deze titel van Filips de Goede. Zijn vrouw, Margaretha van der Clite , wordt in 1441 ambachtsvrouw van Ridderkerk en in datzelfde jaar wordt de polder Nieuw Reijerwaard herdijkt.

In 1446 regelt Margaretha het bestuur en de rechtspraak in haar ambacht. Dit handvest vormde tot in de achttiende eeuw de basis voor het bestuur en de rechtspraak in Ridderkerk. Daarom wordt 1446 beschouwd als het ontstaansjaar van Ridderkerk. In 1855 ging de gemeente Rijsoort en Strevelshoek op in de gemeente Ridderkerk.

Het dorp Rijsoord in de gemeente Ridderkerk kreeg tijdens de Tweede Wereldoorlog landelijke bekendheid doordat daar op 15 mei 1940 in een schoolgebouw de capitulatieovereenkomst tussen Nederland en Duitsland werd ondertekend door generaal Winkelman.

Rijsoord bezit nog één molen, genaamd De Kersenboom, die in de jaren 90 gerestaureerd is en verplaatst werd naar de andere zijde van het Waaltje, een dode rivierarm.

Archeologie
In de tweede helft van de vorige eeuw heeft de Ridderkerkse bodem veel van zijn geheimen prijsgegeven. Diverse opgravingen door de archeologische diensten toonden sporen van bewoning aan uit de Romeinse tijd. De bewoners hielden zich toen al bezig met akkerbouw en veeteelt.

Ridderkerk kent een aantal vindplaatsen die uitgebreid zijn onderzocht op bewoningssporen. De Kievitsdonk in Bolnes werd bij de aanleg van de Rotterdamseweg onderzocht. Daar zijn vuurstenen voorwerpen gevonden uit een periode van duizenden jaren voor Chr., waaruit blijkt dat de donk, door zijn hoge ligging, in die tijd is gebruikt als kampplaats door rondtrekkende jagers.

De oeverstroken langs de bocht van het Waaltje in Strevelshoek zijn duizend jaar geleden vrij intensief bewoond geweest. Aardewerkvondsten uit de 13e en het begin van de 14e eeuw tonen dit aan. Toen in die tijd het gebied voortdurend overstroomde zijn de bewoners vertrokken en is de bebouwing verdwenen. Ook opgravingen bij De Nes en de voormalige Borchhoeve in Rijsoord leverden waardevolle informatie op over vroegere bewoning binnen de grenzen van Ridderkerk.

De meest opzienbarende opgraving is echter die van het Huis te Woude aan de Ringdijk in Slikkerveer in 1968. In 1371 werd een begin gemaakt met de bouw van een kasteeltje, dat nooit helemaal is afgebouwd. Door de grote vloeden in 1373 en 1374 overstroomde de Riederwaard en kwam het kasteel in het water te staan. Tijdens de Hoekse en Kabeljauwse twisten werd het omvergehaald door de Hoeken die vreesden dat de tegenpartij zich er in zou nestelen. Door latere overstromingen spoelde een kleilaag over de ruïne en onttrok de resten aan het zicht. In 1969 heeft men de restanten van het Huis gedeeltelijk gereconstrueerd. Belangrijke archeologische vondsten ter plekke vulden weer een stukje Ridderkerkse geschiedenis aan.

De beschermheilige van Ridderkerk is St. Joris. Ridderkerk maakt deel uit van de Bijbelgordel. Een groot gedeelte van de bevolking is lid van een kerk. De grootste gemeente is de Nederlands Hervormde Gemeente met 10.418 leden (2006). Een van de kerken die door deze gemeente wordt gebruikt is de Singelkerk. Verder zijn er in Ridderkerk onder meer twee grote Gereformeerde Gemeenten en een Hersteld Hervormde Kerk. In totaal zijn er 22 Kerken te vinden in Ridderkerk.

Het wapen van Ridderkerk bevat een afbeelding van een gehelmde Sint Joris te paard, die een draak overwint.

Het Rekarreks is het dialect van de plaats Ridderkerk. Het klassieke dialect is sterk afwijkend van het Nederlands en lang niet iedereen zou het kunnen verstaan. Tegenwoordig wordt dit klassieke dialect nog maar amper gesproken, een verwaterde versie is echter nog springlevend

Het vlas is allemaal verdwenen uit het dorp, maar het Waaltje trekt nu vele toeristen en sportvissers. Er zijn enkele plekken langs de oevers waar men roeiboten en kano's kan huren. Ook voor visboten (fluisterboten) en verhuur van visspullen kan men er terecht.