Inhoud

Maassluis is een stad en gemeente in de Nederlandse provincie Zuid-Holland. De gemeente heeft een oppervlakte van 10,11 km² (waarvan 1,51 km² water) en telt 32.341 inwoners, die Maassluizers worden genoemd. Binnen de gemeentegrenzen liggen geen andere kernen. In de jaren 1980 werd als stadspromotie de leus Maassluis, Eerste stad aan de Waterweg bedacht. De gemeente maakt deel uit van het samenwerkingsverband Stadsregio Rotterdam en de Metropoolregio Rotterdam Den Haag.

Maassluis is rond 1340 ontstaan, als nederzetting bij een sluis in een zeewering die tussen de Noordzee en Rotterdam werd aangelegd om overstromingen te voorkomen. De nederzetting werd Maeslandsluys genoemd, en viel bestuurlijk onder Maesland. In 1489 werd de nederzetting geplunderd. In de zestiende eeuw liet Marnix van St. Aldegonde een schans aanleggen. Nog voor de voltooiing werd de schans in 1573 veroverd door de Spanjaarden. Van Aldegonde werd gevangengenomen. Een jaar later werd Maeslandsluys door muitende Spaanse troepen geplunderd.

Op 16 mei 1614 werd Maeslandsluys zelfstandigheid verleend door de Staten van Holland en ging verder als Maassluis. De afscheiding had te maken met de onvrede in Maassluis over de houding van het bestuur dat in Maasland was gevestigd, onder andere over de hoge kosten die men moest betalen en het weinige dat daarvoor terugkwam. De schans werd in 1624 afgebroken om plaats te maken voor de Groote Kerk. Met de bouw daarvan werd begonnen in 1629. De bouw lag vijf jaar stil doordat kapers uit Duinkerke veel Maassluizer vissersschepen veroverden en de bemanning overboord gooiden. In 1639 werd de Groote Kerk voltooid. Op 4 december 1732 werd het beroemde Garrelsorgel in gebruik genomen. Dit was in de periode 1730 - 1732 gebouwd door Rudolf Garrels en was een geschenk van de Maassluise reder Govert van Wijn.

Het eigen verzoek van Maassluis om zich stad te mogen noemen dateert van december 1813. Het Koninklijk Besluit van verlening is gedagtekend 18 februari 1814.

Op economisch gebied was aanvankelijk de visserij van belang. In de negentiende eeuw werd de stad wereldberoemd door het sleepvaartbedrijf L. Smit & Co. en het scheepsbergingsbedrijf W.A. van den Tak, die na een fusie bekendstonden als Smit-Tak. In Maassluis is het Nationaal Sleepvaart Museum gevestigd en in de haven ligt de stoomsleepboot Furie. Dit schip sleepte jarenlang houtvlotten over de Oostzee, werd in 1976 door de AVRO aangekocht voor een rol in de televisieserie Hollands Glorie naar het boek van Jan de Hartog, en is sinds 15 februari 1978 eigendom van de Stichting Hollands Glorie. Een ander maritiem bedrijf in Maassluis is Koninklijke Dirkzwager, dat sinds 1872 informatiediensten in en rond de Rotterdamse haven levert.

Ook Maassluis heeft vijf jaren lang te maken gehad met de Duitse bezetter. In de kleine stad was een groot aantal Duitse soldaten gelegerd. De reden daarvoor was dat Maassluis een haven heeft en dicht bij de Noordzee ligt. Maassluis speelde een belangrijke rol bij de verdediging van de Rotterdamse haven. De Duitse Kriegsmarine had al snel een kleine vlootbasis gevormd in de buitenhaven met gevorderde vissersvaartuigen. Deze schepen werden bewapend met luchtdoelgeschut (FLAK) en vormden een bedreiging voor de geallieerde vliegtuigen die richting Duitsland vlogen.

Op donderdag 18 maart 1943, omstreeks 15.35 uur, kreeg Maassluis te maken met een aanval van twaalf geallieerde bommenwerpers met dertig brisant- en zestig brandbommen. Deze aanval miste zijn eigenlijke doel, de oliefabriek Witol aan de Heldringstraat. In korte tijd werd een groot gedeelte van de oude binnenstad vernield door hevige branden en instortende gebouwen. Achttien inwoners van Maassluis kwamen om tijdens het bombardement. Op het Schanseiland is ter herdenking een monument opgericht.

Op 21 januari 1944 werd Hoek van Holland, tegelijk met elf andere Europese havensteden, door het Oberkommando der Wehrmacht tot Festung verklaard. Maassluis werd nu officieel Festungsvorfeld en de Maassluise vlieten werden als tankgrachten aangemerkt.

Maassluis had een liberaal vestigingsbeleid en was een van de weinige plaatsen in de regio waar joden zich mochten vestigen, echter tot een limiet van 100 personen. Op 27 april 1688 vestigde de tabaksverkoper Levi Jacobs zich er, en vanaf 1750 groeide de joodse gemeenschap. In 1769 kreeg zij toestemming een synagoge te bouwen. Na 1890 trok het grootste deel van de joodse gemeenschap weg. In 1930 woonden er nog maar acht joden in Maassluis, die allen zijn weggevoerd en vermoord tijdens de Tweede Wereldoorlog. De synagoge aan de Groen van Prinstererkade werd in 1960 gesloopt, en de joodse begraafplaats aan de Roggekade werd in 1950 geruimd. De stoffelijke resten zijn herbegraven op de algemene begraafplaats en drieëntwintig grafstenen zijn daarheen gebracht.