Inhoud

Eindhoven is een stad en gemeente in het zuiden van Nederland, in het zuidoosten van de provincie Noord-Brabant.

De gemeente Eindhoven omvat naast de gelijknamige stad Eindhoven tevens het dorp Acht en de uitbreidingslocatie Meerhoven. Eindhoven is de vijfde gemeente van Nederland naar inwonertal.

De gemeente Eindhoven maakt deel uit van de Metropoolregio Eindhoven (MRE) en het stedelijk netwerk BrabantStad. De agglomeratie Eindhoven (niet te verwarren met de metropoolregio), bestaande uit onder andere de gemeenten Eindhoven, Veldhoven, Best, Nuenen en Geldrop-Mierlo, telt bijna 420.000 inwoners op een oppervlakte van ongeveer 540 km². In de MRE wonen ongeveer 750.000 mensen. Op 24 november 2015 heeft de gemeente haar 225.000e inwoner verwelkomd. De stad groeit nog steeds: de prognose is dat het aantal inwoners van de gemeente in 2020 zal zijn gestegen naar 231.000.

De stad Eindhoven ontstond in een moerasdelta van vijf riviertjes de Dommel, de Gender, de Laak, de Tongelreep en de Rungraaf. Zij kreeg in 1232 stadsrechten en marktrecht van hertog Hendrik I van Brabant. Eindhoven moet gezien worden als een gestichte (en niet geleidelijk gegroeide) nederzetting binnen de stedenpolitiek van Hendrik I. Op de plaats van het oude kasteel uit de vijftiende eeuw ligt nu villa Ravensdonck, dicht bij het augustijnenklooster Mariënhage. In 1583 werd na het Beleg van Eindhoven de omwalling weer afgebroken. Binnen de wallen lag de middeleeuwse St.-Catharinakerk, die in 1860 werd afgebroken en werd vervangen door de huidige neogotische kerk. De huidige kerk uit 1867 werd ontworpen door Pierre Cuypers en valt op door een koor naar het westen. Tussen 2004 en 2006 werd het koor van de middeleeuwse St.-Catharinakerk met de daarin en eromheen begraven stoffelijke overblijfselen, opgegraven onder leiding van de Eindhovense stadsarcheoloog Nico Arts.

Ten gevolge van de industriële ontwikkeling trokken de Eindhovense fabrieken rond 1900 steeds meer werknemers aan. Dat waren onder meer de textielfabrieken van Elias, De Haes, de Bara (afgeleid van Baekers en Raymakers), tabaksverwerkers (Mignot & De Block, Henri van Abbe en Lurmans), stoomlederfabriek Gebroeders Keunen, de Koninklijke lucifersfabrieken Mennen & Keunen, sigarenkistmaker Brüning en de gloeilampenfabriek Philips vanaf 1891. De stad had economisch profijt van de fabrieken en fabrikanten.

In 1920 ontstond de huidige gemeente Eindhoven, toen ook wel Groot-Eindhoven genaamd, uit een fusie van de oorspronkelijke gemeente Eindhoven, die niet veel meer dan de huidige binnenstad omvatte, met de omliggende gemeenten Strijp, Woensel, Gestel, Tongelre en Stratum. Sindsdien zijn er enkele kleinere annexaties en grenscorrecties geweest, waarbij een deel van de voormalige gemeente Geldrop en later een deel van de gemeente Veldhoven werden toegevoegd, het laatste voor de bouw van de Vinexwijk Meerhoven.

In het interbellum was er een groot woningtekort voor de vele arbeiders. Dit was ook zo voor de omliggende gemeenten.

Op 18 september 1944 werd Eindhoven bevrijd door de geallieerden. De bevrijding was onderdeel van Operatie Market Garden. De bevrijding wordt nog elk jaar gevierd met de Lichtjesroute. Volgens de gegevens van het Joods Historisch Museum leefden er vóór de oorlog ongeveer 430 joden en in 1950 200.

Na de Tweede Wereldoorlog heeft de autofabriek DAF, hoewel vóór de oorlog opgericht, fors bijgedragen aan de expansie. In 2003 gaven ruim 9500 bedrijven in de regio werk aan bijna 130.000 mensen.

Eindhoven heeft veel industrie gekend, namelijk textielindustrie, sigarenindustrie, hoedenfabricage en luciferfabricage. Deze hebben zich vanaf het begin van de 19e eeuw ontwikkeld maar de meeste fabrieken in deze sectoren zijn na de Tweede Wereldoorlog verdwenen. De textielindustrie kwam op vanuit de gilden en de aanwezigheid van waterkracht, en ook de hoedenindustrie kent wortels die teruggaan tot de 18e eeuw. Voorts speelde de aanwezigheid van huisnijverheid, goedkope arbeidskrachten en dito grond een belangrijke rol.

Vanaf 1891 kwam Philips op, en ook de vrachtwagenfabrikant DAF heeft, vanaf ongeveer 1930, veel bijgedragen aan de werkgelegenheid van Eindhoven. Sedert omstreeks 1980 heeft Philips zich grotendeels uit Eindhoven teruggetrokken, hoewel de kenniscentra van Philips Lighting en Philips Research in Eindhoven zijn gebleven.

Toeleveringsbedrijven en verzelfstandigde onderdelen van Philips hebben in Eindhoven en omgeving echter veel nieuwe werkgelegenheid gebracht, met name op het gebied van hoogwaardige technologie. Het grootste van deze bedrijven is ASML te Veldhoven, dat chipmachines maakt. Ook de VDL Groep is voortgekomen uit een toeleveringsbedrijf van Philips.

Vandaag de dag fungeert Eindhoven als het centrum van technologie in het zuiden van Nederland. Van al het geld dat besteed wordt in Nederland aan ontwikkeling en onderzoek gaat een derde naar Eindhoven en omgeving. De leus van de gemeente, leading in technology, is hierop gebaseerd. In de regio Zuidoost-Brabant bestaat de stichting Brainport. Brainport is een samenwerkingsverband tussen bedrijven, kennisinstellingen en overheden en wordt gevormd door de gemeenten in Zuidoost-Brabant. De grootste uitgaven en meeste patentaanvragen komen vanuit Eindhoven, voornamelijk Philips. Tevens is in Eindhoven de High Tech Campus Eindhoven gevestigd, waar bedrijven als Philips en IBM letterlijk naast elkaar zitten.

In 2011 werd de regio Eindhoven door het Intelligent Community Form uitgeroepen tot "slimste regio ter wereld".

Wat betreft de gedrukte media is het Eindhovens Dagblad een dagblad dat verschijnt in Samenwerkingsverband Regio Eindhoven. Behalve een binnenlands en buitenlands katern richt de krant zich op de regionale nieuwsvoorziening. De oplage van de krant bedraagt ruim 110.000 exemplaren.[9] De hoofdredactie van het blad is gevestigd in Eindhoven. Naast het Eindhovens Dagblad heeft Eindhoven nog enkele wekelijkse huis-aan-huis bladen, "Groot Eindhoven" waar onder meer het nieuws van de gemeenteraad wordt vermeld, en "de Trompetter". Beide bladen verschijnen midweeks. Huis-aan-huisbladen welke in het weekeinde verschijnen zijn "dé Weekendkrant" en het "ZondagsNieuws".

Voorts is er regionale radio en regionale televisie, verzorgd door Omroep Brabant. Deze omroep is gevestigd in Son. Daarnaast is er de commerciële regionale tv-zender Brabant10 die uitzendt vanuit Breda. De officiële stadszender van Eindhoven is Studio040, met uitzendingen via radio en televisie.