Inhoud
Beverwijk is een stad en gemeente in Midden-Kennemerland in de Nederlandse provincie Noord-Holland.
De gemeente bestaat uit de stad Beverwijk en het dorp Wijk aan Zee (en het voormalige tuindersdorp Wijk aan Duin).
De plaats is nu vooral bekend om De Bazaar, de grootste overdekte markt van Europa. Ook is in Beverwijk een brandwondencentrum gevestigd, in het Rode Kruis Ziekenhuis. Beverwijk had de eerste meubelboulevard van Nederland. Ook is in Beverwijk de internationale Automarkt gevestigd.
Geschiedenis
De naam Beverwijk heeft niets met knaagdieren of een bedevaart te maken, maar vindt zijn oorsprong in de naam Beverhem. "Bever" is een naam van een Germaanse man en de toevoeging -hem betekent zoveel als "woning of nederzetting van".
De plaatsnaam Beverhem wordt genoemd in de goederenlijst die hoort bij het Cartularium van de Utrechtse bisschop Radboud. Het document met de goederenlijst is opgesteld in de periode 896-953 n.Chr. Met behulp van de lijst claimde de bisschop van Utrecht rechten op goederen uit de periode van vóór circa 857/8 n.Chr. Dit is voor het moment waarop de Deen Rorik, een Noorman of Viking, de macht kreeg over onder meer Kennemerland. Rorik werd opgevolgd door Godfried, die in 885 werd vermoord. Daarmee kwam een einde aan de Noormannenperiode in Kennemerland. De bisschop keerde terug in Utrecht en stelde zijn lijst op.
In de 10e eeuw moet een groot deel van het grondgebied te Beverwijk (het kroondomein) in handen zijn gekomen van de abdij van Egmond. Van schenkingen is weinig terug te vinden en het omvangrijke bezit blijkt uit een kaart (ca. 1540) en de administratie van de abdij. In de 10e eeuw moet de abdij van Egmond en/of de bisschop van Utrecht de naam van het kerkdorp aan Sint-Agatha hebben gewijd. Het hernoemen van plaatsnamen, waarbij christelijke namen werden ingevoerd, gebeurde ook elders. Met de naamswijziging verdween niet altijd de naam die in de volksmond werd gebruikt.
In de tweede helft van de 13e eeuw is aan de oever van het Meer, nabij het kerkdorp Sint-Aagtenkerk, een handelswijk ontstaan, die Wijc werd genoemd. Deze naam werd in korte tijd de naam voor het hele ambacht dat reikte van het Meer tot aan de Noordzee. In de volksmond is de naam Beverhem blijven voortbestaan, waarbij in 1276 voor het eerst op schrift de toevoeging -hem is vervangen door -wijk en de naam Beverwijk is ontstaan.
Beverwijk kreeg in 1276 marktrechten, verleend door Graaf Floris V van Holland, en stadsrechten in 1298, verleend door Graaf Jan I van Holland. Deze laatste gebeurtenis vond plaats op 1 november 1298, waarbij de handelsnederzetting aan het Meer en het kerkdorp Sint-Aagtenkerk binnen één grens zijn samengebracht en nadien de stad Beverwijk vormden. Het gebied van de stad werd daarmee afgescheiden van het ambacht Wijk.
Het kerkdorp Sint-Aagtenkerke was in de Middeleeuwen een doel voor pelgrims, omdat de heilige Agatha hier zou zijn verschenen aan een maagd uit Velsen, die op de vlucht was voor Rorik, een Noorman en hertog van Kennemerland). Op de plaats waar de heilige Agatha verscheen, bevond zich dan al enige tijd een houten kerk of kapel.
In 1575 wordt de bestaande kerk vervangen door een nieuw gebouw, inclusief kerktoren. De kerktoren staat tegenwoordig bekend als Wijkertoren, de kerk als Grote Kerk. De Wijkertoren is kenmerkend voor de skyline van Beverwijk.
In de middeleeuwen bevonden zich een aantal kastelen in Beverwijk, onder andere Kasteel Ter Wijc, Kasteel Banjaern en Kasteel Adrichem.
Kooplieden uit Amsterdam bouwden in de 17e eeuw in de aantrekkelijke duinomgeving hun buitenstadse optrekjes. Voorbeelden hiervan zijn Huize Westerhout, Huize Akerendam en Huize Scheijbeeck. De twee laatstgenoemde stonden aan de rand van het Wijkermeer. In die tijd wordt de stad omgeven door het dorp Heemskerk (noordelijk), het dorp Wijk aan Zee en Duin (westelijk), de kern Breesaap (zuidelijk) en het Wijkermeer (oostelijk). Het landschap bestaat voornamelijk uit duingebied.
In 1800 wordt de Linie van Beverwijk aangelegd, na de Slag bij Castricum in 1799. Deze militaire verdedigingslinie complementeerde een bestaande linie van Monnickendam, via Purmerend naar Beverwijk. De Linie van Beverwijk bestond uit een aantal lunetten, vaak met een gracht eromheen. Enkele van deze lunetten zijn bewaard gebleven, de meeste zijn nu verdwenen.
In 1936 werden Beverwijk en Wijk aan Zee en Duin samengevoegd tot één gemeente. 'Wijk aan Duin' werd kort na de Tweede Wereldoorlog opgeslokt in het snelgroeiende Beverwijk, Wijk aan Zee bleef behouden als aparte kern.
De komst van de Koninklijke Hoogovens zorgde voor een ingrijpende verandering in de bevolking van de IJmond en her en der voor wat overenthousiaste verwachtingen. Zo bracht de gemeente Velsen een uitbreidingsplan uit voor een stad van 250.000 inwoners. Dit plan ging snel weer van tafel en in de jaren dertig ging men uit van 100.000 inwoners. Na de Tweede Wereldoorlog slonken de plannen verder en werd de verwachting 67.000 inwoners.
Beverwijk maakte ook wilde plannen met een plan voor een "Staalstad" van honderdduizend inwoners, mede mogelijk gemaakt door een fusie met Heemskerk. Zowel de 100.000 inwoners als de fusie met Heemskerk gingen later weer van tafel.
Op 16 april 1944, tijdens de Tweede Wereldoorlog, voerden de toenmalige bezetters een razzia uit in Beverwijk en Velsen-Noord. Ze arresteerden bijna 500 mensen, die in Kamp Amersfoort als gijzelaars gevangen werden gehouden totdat de daders van de moord op drie NSB'ers zich gemeld hadden. Enkele gijzelaars werden later weer vrijgelaten maar velen werden naar Duitsland getransporteerd om daar als dwangarbeider tewerkgesteld te worden. In totaal keerden 63 gijzelaars niet terug. Het was de eerste huis-aan-huis razzia in Nederland. Voorheen was men veilig als men in huis was bij een razzia aangezien deze alleen op straat werden gehouden.
Rond 1977 vestigden zich de eerste meubelzaken op de Parallelweg in Beverwijk. Zo ontstond toen de eerste meubelboulevard van Nederland. In 1981 waren er al 10 zaken gevestigd. Een citaat uit een krant uit 1981: "Meubels kijken en vergelijken en aanschaffen is aantrekkelijk in Beverwijk, niet in de laatste plaats omdat aan deze meubelboulevard het parkeerprobleem onbekend is". Tegenwoordig is de gezamenlijke naam van de meubelboulevard "Woonboulevard Beverwijk".
Op 23 maart 1997 vonden supporters van Ajax en Feyenoord zich in een gewelddadig treffen in een polder vlak bij Beverwijk. Bij deze veldslag raakte Carlo Picornie, supporter van Ajax, zwaargewond. Picornie overlijdt onderweg naar het ziekenhuis. De veldslag gaat de boeken in als de Slag bij Beverwijk.
Van 20 september 2010 tot 15 november 2011 werd gewerkt aan een nieuw stadhuis, welke op 3 januari 2012 officieel haar deuren opende. Het stadhuis is gevestigd op het Stationsplein 48, nabij het station Beverwijk en de bioscoop CineWorld. Het nieuwe stadhuis was een van de grote bouwprojecten die Beverwijk klaar moest maken voor de toekomst. Samen met de herstructurering van het Winkelcentrum Wijkerbaan is dit het enige project dat tot nu toe uitgevoerd is. Over de ander projecten zoals het Meerplein bestaat veel onduidelijkheid.
Sport en Recreatie
In het oostelijk deel van Beverwijk zijn de meeste sportfaciliteiten te vinden: Atletiek Vereniging DEM, voetbalverenigingen r.k.v.v. DEM, CVV Jong Hercules, De Kennemers, SV Beverwijk, hockeyvereniging BHC Overbos en korfbalvereniging Watervliet hebben hier hun sportterreinen. Sporthal Beverwijk (vanwege de kenmerkende vorm ook wel De Walvis genoemd) is de belangrijkste sporthal. Daarnaast bevindt zich in een woonwijk ten zuiden van de Alkmaarseweg het clubgebouw van tafeltennisvereniging Rapidity.
In het westelijk deel van Beverwijk zijn scoutinggroepen gevestigd. Dit betreft het gebied Scoutingduin, waar de groepen Mees Toxopeus, Admiraal van Kinsbergen, Wiawaha en Die Wijcker Duinjaghers zijn gevestigd.
Ten oosten van de A22 is het wielerparcours van BRC Kennemerland te vinden. Het is aangelegd bovenop de voormalige vuilnisbelt.
In het noordwesten, tegen de grens met Heemskerk, ligt het Sportfondsenbad Beverwijk, waar ook de Kennemer Zwemclub (KZC) huist.
Het strand van Wijk aan Zee is het breedste van (het vasteland van) Nederland.
Door het uiterste westen en door Wijk aan Zee loopt de Europese wandelroute E9, ter plaatse ook North Sea Trail of Hollands Kustpad geheten.
Evenementen
Elk jaar, in juli, vindt in Park Westerhout het Young Art Festival plaats. Dit jongeren-festival omvat muziek, theater, beeldende kunst, tekst en film.